Rječnik saobraćajnih termina

Rječnik Pojmovi i izrazi koji se koriste u saobraćaju



Pregled rečnika korišćenjem ovog indeksa

Specijalni znaci | A | B | C | Č | Ć | D | | Đ | E | F | G | H | I | J | K | L | Lj | M | N | Nj | O | P | Q | R | S | Š | T | U | V | W | X | Y | Z | Ž | SVE

Stranica:  1  2  3  4  5  6  7  8  9  10  ...  12  (Sledeći)
SVE

A

autoput

javni put posebno izgrađen i namijenjen isključivo za saobraćaj motornih vozila, koji je kao autoput označen propisanim saobraćajnim znakom, koji ima dvije fizički odvojene kolovozne trake za saobraćaj iz suprotnih smjerova, sa po najmanje dvije saobraćajne trake i trakom za prinudno zaustavljanje vozila, bez ukrštanja s poprečnim putevima i željezničkim ili tramvajskim prugama u istom nivou i u čiji saobraćaj može da se uključi, odnosno isključi samo određenim i posebno izgrađenim priključnim javnim putevima na odgovarajuću kolovoznu traku autoputa.

B

bicikl

vozilo koje ima najmanje dva točka i koje se pokreće isključivo snagom vozača.

biciklistička staza

izgrađena saobraćajna površina namijenjena za saobraćaj bicikala i mopeda, koja se proteže uzduž kolovoza i koja je od njega odvojena i obilježena propisanim saobraćajnim znakom.

biciklistička traka

dio kolovoza namijenjen za saobraćaj bicikala i bicikala sa motorom, koja se proteže uzduž kolovoza i koja je označena uzdužnom linijom na kolovozu.

brzi put

javni put namijenjen za saobraćaj isključivo motornih vozila, s jednom ili dvije razdvojene kolovozne trake, koji ima sve raskrsnice u dva ili više nivoa s poprečnim putevima i drugim saobraćajnicama (željezničkim ili tramvajskim prugama), u pravilu, nema zaustavnih traka i koji je kao takav označen propisanim saobraćajnim znakom.

C

Centralni registar

evidencija o svim vozačima i vozilima.

Č

četvorocikl

motorno vozilo na četiri tolka sa masom neopterećenog vozila manjom od 400 kg, bez mase akumulatora kod električnih vozila i čija najveća neto snaga motora ne prelazi 15 kNJ.

D

DIZEL motori

kod njih se upaljenje goriva vrši samopaljenjem goriva tj. na račun energije sabijenog vazduha. (Temperatura vazduha na kraju sabijanja je viša od temperature samopaljenja goriva. Tako da kad se pri kraju sabijanja ubrizgava gorivo dolazi do njegovog samopaljenja. 

 

E

evropski izvještaj o saobraćajnoj nezgodi

evropski izvjestaj

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

propisani obrazac koji učesnici u saobraćajnoj nezgodi popunjavaju nakon saobraćajne nezgode.

I

instruktor vožnje

lice koje je steklo uslove da obavlja osposobljavanje iz upravljanja motornim vozilom.

ispitivač

lice koje je steklo uslove da vrši ispitivanje iz poznavanje propisa o bezbjednosti saobraćaja na putevima ili iz upravljanja motornim vozilom.

J

javni put

površina od opšteg značaja za saobraćaj, koju svako može slobodno da koristi pod uslovima određenim zakonom i koju je nadležni organ proglasio javnim putem, kao i ulica u naselju.

K

kolona

niz od najmanje tri vozila (osim bicikla,traktora, radne mašine i zaprežnog vozila) koja su zaustavljena na putu, ili se na bliskom međusobnom rastojanju kreću istom saobraćajnom trakom u istom smjeru, pri čemu su brzina kretanja vozila i postupanja vozača međusobno uslovljeni i između kojih, bez ometanja, ne može da uđe drugo vozilo.

kolovoz

dio površine puta namijenjen prvenstveno za saobraćaj vozila.

kolovozna traka

uzdužni dio kolovoza namijenjen za saobraćaj vozila u jednom smjeru s jednom ili više saobraćajnih traka.

Kompresiona zapremina

predstavlja zapreminu koju opiše čelo klipa za vrijeme jednog hoda od SMT ka UMT.

kontrolor tehničke ispravnosti

lice koje je steklo uslove da na stanici tehničkog pregleda vrši kontrolu tehničke ispravnosti vozila.

L

laka prikolica

priključno vozilo čija najveća dozvoljena masa nije veća od 750 kg.

laki četvorocikl

motorno vozilo sa četiri točka sa masom neopterećenog vozila manjom od 350 kg, bez mase akumulatora kod elektrilnih vozila, čija najveća brzina nije veća od 45 km na čas i čija radna zapremina nije veća od  50 cm3 ili čija najveća snaga nije veća od 4 kNJ kod elektromotora.

laki motocikl

motorno vozilo sa dva ili sa tri asimetrično postavljena točka (sa bočnom prikolicom), čija je zapremina motora veća od 50 cm3 i neprelazi 125 cm3, a snaga motora ne prelazi 11kNJ i koji na ravnom putu može razviti brzinu veću od 45 km na čas.

licenca

javna isprava koju je izdao nadležan organ i kojom se dokazuje ispunjavanje propisanih uslova i osposobljenosti za obavljanje određenih пoslova iz oblasti bezbjednosti saobraćaja.

lokalni put

javni put koji povezuje naselja na teritoriji opštine, ili koji je značajan za saobraćaj na teritoriji opštine.

M

magistralni put

javni put koji povezuje veće gradove i važnija privredna područja u Bosni i Hercegovini i koji se nadovezuje na mrežu odgovarajuće kategorije puteva sa susjednim državama.

manja materijalna šteta

šteta u saobraćajnoj nesreći nastala na vozilu na kojem nisu oštećeni vital ni dijelovi i sklopovi i koje može samostalno da se kreće na putu.

masa vozila

masa praznog vozila s punim rezervoarom goriva i priborom i opremom predviđenim za vozilo.

međunarodna vozačka dozvola

medj. voz.dozjavna isprava koju izdaje ovlašćena organizacija na osnovu nacionalne vozačke dozvole te države.

mijenjanje saobraćajne trake

prelaženje vozilom iz jedne u drugu saobraćajnu traku za saobraćaj u istom smjeru radi prestrojavanja ili dozvoljenog bržeg kretanja.

mimoilaženje

prolaženje vozilom pored drugog vozila koje se po istom kolovozu kreće iz suprotnog smjera.

moped

motorno vozilo sa dva točka čija zapremina motora nije veća od 50 cm3, a snaga kod električnih motora ne prelazi 4KNJ, ili na tri točka, čija zapremina motora nije veća od 50 cm3, ili snaga motora kod motora sa unutrašnjim sagorijevanjem i električnih motora nije veća od 4kNJ, i koje na ravnom putu ne može razviti brzinu veću od 45 km na čas

motocikl

motorno vozilo s dva točka ili sa tri asimetrično postavljena točka (sa bočnom prikolicom), kod kojeg je radna zapremina motora veća od 125 cm3 i koje na ravnom putu može razviti brzinu veću od 45 km na čas.

motokultivator

vozilo na motorni pogon s jednom ili dvije osovine i pogonskim motorom do 12 kNJ, konstruisano da vuče, potiskuje ili nosi oruđa za razne poljoprivredne radove.

Motor

mašina koja neki vid energije pretvara u mehanički rad.

Motor sa unutrašnjim sagorijevanjem

(motor SUS) spada u kategoriju "toplotnih motora" kod kojih se hemijska energija goriva, putem sagorijevanja, pretvara u toplotnu energiju koja se zatim pretvara u mehanički rad.

motorno vozilo

vozilo koje se pokreće snagom sopstvenog motora i koje je prvenstveno namijenjeno za prevoz lica ili tereta na putevima, ili vuču priključnog vozila, osim vozila koja se kreću po šinama i pomoću pješačkih sredstava.

N

najveća dozvoljena masa

masa vozila zajedno s njegovom nosivošću.

naselje

prostor na kojem se redovi ili grupe zgrada nalaze s jedne ili s obje strane puta dajući mu izgled ulice i čije granice određuje nadležni organ za upravljanje putevima saobraćajnim znakovima za obilježavanje naseljenih mjesta.

nekategorisani put

površina koja se koristi za saobraćaj po ma kom osnovu i koji je dostupan većem broju raznih korisnika (seoski, poljski i šumski putevi, putevi na nasipima za odbranu od poplava, prostori oko benzinskih pumpi, parkirališta i sl.)

nosivost

dozvoljena masa do koje vozilo smije da se optereti prema deklaraciji proizvođača vozila.

O

obilaženje

prolaženje vozilom pored zaustavljenog ili parkiranog vozila ili drugog objekta koji se nalazi na saobraćajnoj traci kojom se vozilo kreće.

obilježeni pješački prelaz

dio površine kolovoza namijenjen za prelaženje pješaka preko kolovoza, označen oznakama na kolovozu i odgovarajućim saobraćajnim znakom.

odstojanje

najkraća uzdužna udaljenost između najisturenijih tačaka vozila ili lica, odnosno drugih objekata.

oldtajmer

motorno vozilo proizvedeno prije trideset i više godina, koje je radi njegovanja istorijskih nasljeđa i tehničke kulture sačuvano ili ponovo sastavljeno u izvornom obliku.

osovinsko opterećenje

dio ukupne mase vozila kojim se preko osovina vozila prenosi na vodoravnu podlogu u stanju mirovanja.

OTO motori

motori kod kojih se upaljenje smješe obavlja stranim izvorom energije odnosno pomoću varnice. Za njih se još koristi naziv benzinski motori zbog najčešće korištene vrste goriva.
Dobre osobine su visoko razvijena snaga iz jedinice radne zapremine. Dobra dinamičnost tj. prihvatanje promjenljivih režima rada. Loše osobine su lošija ekonomičnost.

P

parkiranje vozila

prekid kretanja vozila duži od pet minuta, osim prekida koji se pravi da bi se postupilo po znaku ili pravilu kojim se reguliše saobraćaj.

pješačka zona

uređena saobraćajna površina namijenjena za kretanje pješaka, u kojoj je dozvoljeno kretanje motornih vozila s posebnim odobrenjem.

pješačko ostrvo

uzdignuta ili na drugi način obilježena površina koja se nalazi na kolovozu i koja je određena za privremeno zadržavanje pješaka koji prelaze preko kolovoza, ili ulaze u vozilo i izlaze iz vozila javnog saobraćaja.

pješak

lice koje učestvuje u saobraćaju, a ne upravlja vozilom, niti se prevozi u vozilu ili na vozilu, lice koje vlastitom snagom gura ili vuče vozilo, ručna kolica, dječje prevozno sredstvo, bicikl, bicikl sa motorom ili pokretna kolica za nemoćna lica, lice u pokretnoj stolici za nemoćna lica koju pokreće vlastitom snagom ili snagom motora, ako se pri tome kreće brzinom čovječjeg hoda, kao i lice koje klizi klizaljkama, skijama, sankama ili se vozi na koturaljkama.

polukružno okretanje

okretanje vozila za 180 stepeni u odnosu na dotadašnji smjer kretanja, radi uključenja u suprotni saobraćajni tok.

poluprikolica

priključno vozilo bez prednje osovine, konstruisano tako da se svojim prednjim dijelom oslanja na vučno vozilo.

posebni objekat na putu

oprema na putu postavljena radi smanjenja brzine kretanja vozila na mjestima gdje je posebno ugrožena bezbjednost učesnika u saobraćaju.

potvrda o registraciji

javni dokument koji za registrovano vozilo izdaje nadležni organ.

potvrda o vlasništvu vozila

javni dokumenat koji je izdao nadležni organ i kojim se dokazuju vlasništvo određenog vozila, njegove tehničke i druge karakteristike.

predavač

lice koje je steklo uslove da vrši osposobljavanje iz poznavanja propisa o bezbjednosti saobraćaja na putevima.

preglednost

podrazumijeva prostor koji učesnik u drumskom saobraćaju može da vidi s mjesta na kojem se nalazi.

prestrojavanje

zauzimanje takvog položaja vozilom na saobraćajnoj traci i na takvoj udaljenosti od raskrsnice ili drugog mjesta na putu iz kojeg na bezbjedan način može da se izvede sljedeća dopuštena radnja vozilom (skretanjem, okretanjem, zaustavljanjem i sl.)

preticanje

prolaženje vozilom pored drugog vozila koje se kreće u istoj saobraćajnoj traci i u istom smjeru.

priključak za izvođenje radova

izmjenjivo oruđe koje služi obavljanju poljoprivrednih, šumskih ili drugih radova, i koje se u svrhu izvođenja radova postavlja ili priključuje na motorno vozilo.

priključno vozilo

vozilo namijenjeno da bude vučeno vozilom na motorni pogon, bilo da je konstruisano kao prikolica ili kao poluprikolica.

priključno vozilo za traktor

priključno vozilo koje je namijenjeno da ga vuče isključivo traktor.

propuštanje vozila

radnja koju je u određenim slučajevima vozač dužan da izvrši zaustavljanjem vozila, smanjivanjem brzine kretanja ili prekidanjem radnje koju izvodi vozilom, i to na način koji ne primorava vozača drugog vozila da naglo mijenja pravac ili brzinu kretanja.

put

svaki javni put i nekategorisani put na kojem se odvija saobraćaj.

put rezervisan za saobraćaj motornih vozila

javni put po kojem mogu da saobraćaju samo motorna vozila i koji je kao takav označen propisanim saobraćajnim znakom.

putnički automobil

motorno vozilo namijenjeno za prevoz lica koje, osim sjedišta za vozača, ima najviše osam sjedišta.

R

radna mašina

vozilo na motorni pogon namijenjeno za vršenje određenih radova vlastitim uređajima i opremom, koje po konstrukcionim osobinama ne može da razvije brzinu veću od 30 km na čas.

Radna zapremina

predstavlja zapreminu iznad čela klipa do cilindadrske glave kada se klip nalazi u SMT. U ovu zapreminu se ubraja i zapremina komore u cilindarskoj glavi ili u čelu klipa.

Radni ciklus

zatvoreni kružni termodinamički proces energetske transformacije goriva koji se sastoji od više faza u cilju dobijanja rada koji se ponavlja periodično.
Radni ciklus dvotaktnih motora obavi se za 1 obrt koljenastog vratila tj. 360 stepeni, a četverotaktnog za 2 obrta ili 720 stepeni.

raskrsnica

površina na kojoj se ukrštaju ili spajaju dva puta ili više puteva, kao i šira saobraćajna površina koja nastaje ukrštanjem, odnosno spajanjem puteva.

rastojanje

najkraća bočna udaljenost između najisturenijih tačaka vozila ili lica, odnosno objekata.

regionalni put

javni put koji povezuje važnija privredna područja u Bosni i Hercegovini i koji obezbjeđuje najracionalniju vezu između opština.

S

saobraćajna dozvola

javna isprava koju je izdao nadležni organ i kojom se dokazuju vlasništvo i prediod važenja registrtacije određenog vozila, njegove tehničke i druge osobine i karakteristike.

saobraćajna nezgoda

događaj na putu ili koji je počeo na putu, u kojoj je učestvovalo najmanje jedno vozilo u pokretu i u kojoj je jedno ili više lica poginulo ili povrijeđeno ili je nastala materijalna šteta.

saobraćajna traka

obilježeni ili neobilježeni uzdužni dio kolovoza čija je širina dovoljna za nesmetan saobraćaj jednog reda vozila.

saobraćajna traka za prinudno zaustavljanje vozila

obilježeni uzdužni dio kolovoza na autoputevima i na određenim mjestima na putevima višeg ranga, kao i u tunelima i galerijama, namijenjenim za prinudno zaustavljanje vozila.

saobraćajna traka za spora vozila

uzdužni dio kolovoza namijenjen za vozila koja sporom vožnjom smanjuju odvijanje saobraćaja.

saobraćajna traka za ubrzavanje

dio kolovoza namijenjen za uključivanje vozila u saobraćaj sa sporednog puta, odnosno drugih prilaznih puteva s objekata pored puteva.

saobraćajna traka za usporavanje

dio kolovoza namijenjen za isključivanje vozila iz saobraćaja na putu.

saobraćajna traka za vozila javnog gradskog prevoza

obilježeni uzdužni dio kolovoza namijenjen za vozila javnog gradskog prevoza putnika, kad su u vozilu putnici.

Š

šef stanice tehničkog pregleda

lice koje je steklo uslove da vodi stanicu za tehnički pregled vozila.

šinsko vozilo

vozilo konstruisano i isključivo namijenjeno za vožnju po šinama.

S

sistem provjere bezbjednosti

(RSI - Road Safety Inspection) predstavlja proceduru nezavisne provjere postojećih javnih puteva u pogledu bezbjednosti.

Sistem revizije bezbjednosti

(RSA - Road Safety Audit) predstavlja proceduru nezavisne revizije projekata izgradnje javnih puteva u pogledu bezbjednosti.

skup vozila

čine vozilo na motorni pogon i priključna vozila koja u saobraćaju na putevima učestvuju kao cjelina.

smanjena vidljivost

postoji kada, zbog nepovoljnih atmosferskih ili drugih prilika, vozač ne može jasno da uoči druge učesnike u saobraćaju na udaljenosti od najmanje 200 m na putu izvan naselja, odnosno od najmanje 100 m u naselju.

SMT

spoljna mrtva tačka, je najudaljenija tačka položaja klipa od ose koljenastog vratila.

stajalište

dio površine puta namijenjen za zaustavljanje autobusa, trolejbusa ili tramvaja radi ulaska i izlaska putnika i koje je obilježeno saobraćajnim znakom.

stanica tehničkog pregleda

organizacija ovlašćena od nadležnog organa za obavljanje poslova tehničkog pregleda vozila.

Stepen kompresije

predstavlja odnos ukupne zapremine i kompresione zapremine, tj. pokazuje u kom odnosu je izvršeno sabijanje svježe radne materije.

stiker naljepnica

dokaz o registrovanju vozila.

strana vozačka dozvola

vozačka dozvola i međunarodna vozačka dozvola koju je izdao nadležni organ strane države.

svjetloodbojni prsluk

odjevni predmet namijenjen uočavanju lica koja se na javnom putu nalaze van vozila.

T

tahograf

uređaj ugrađen u motorno vozilo koje bilježi elemente značajne za upotrebu motornog vozila i/ili vozača.

Takt

jedan hod klipa (S) od jedne do druge mrtve tačke.

Objašnjenje

tegljač

motorno vozilo namijenjeno i opremljeno za vuču poluprikolice.

teretno vozilo

svako motorno vozilo koje je namijenjeno za prevoz tereta.

traktor

vozilo na motorni pogon konstruisano da vuče, potiskuje ili nosi izmjenjiva oruđa, odnosno da služi za pogon takvih oruđa ili za vuču priključnih vozila.

tramvaj

vozilo na šinama s električnim pogonom, namijenjeno za javni prevoz putnika i koje je, radi napajanja motora električnom energijom, vezano za električni vod.

tricikl

motorno vozilo na tri točka simetrično postavljena u odnosu na srednju uzdužnu osu, sa toplotnim motorom čija je zapremina veća od 50 cm3 ili čija je konstrukcijski najveća bezina veća od 45 km na čas.

tricikl ili četvorocikl

motorno vozilo s tri, odnosno četiri točka, koje na ravnom putu može da razvije brzinu veću od 50 km na čas, čija je radna zapremina motora veća od 50 cm3 i ako njegova masa nije veća od 550 kg a snaga motora ne prelazi 15 kNј.

trolejbus

motorno vozilo namijenjeno za javni prevoz putnika koje, osim sjedišta za vozača, ima više od osam sjedišta i koje, radi napajanja motora elek- tričnom energijom, ima kontakt s električnim provodnikom.

trotoar

posebno uređena saobraćajna površina namijenjena za kretanje pješaka, koja nije u istom nivou s kolovozom puta, ili je od kolovoza odvojena na drugi način.

turistički voz

skup vozila koji čine vučno vozilo i priključna vozila, namijenjeni za prevoz putnika u parkovima, hotelsko-turističkim i sličnim naseljima, na površini na kojoj se ne obavlja saobraćaj ili putu na kojem se saobraćaj odvija u turističke svrhe.

U

učesnik u saobraćaju

lice koje u saobraćaju na putu upravlja vozilom, ili se nalazi u vozilu ili na vozilu, koje tjera, vodi ili jaše životinju koja se kreće po putu, kao i pješak ili lice koje svoje poslove i radne zadatke obavlja na putu.

ukupna masa

masa vozila zajedno sa masom tereta koji se prevozi na vozilu, uključujući i masu lica koja se nalaze u vozilu, kao i masu priključnog vozila sa teretom, ako je ono pridodato vozilu.

Ukupna zapremina

hodna plus kompresiona zapremina.

ulica

dio puta u naseljenom mjestu, sa trotoarom i ivičnjakom, pored koje se najmanje sa jedne strane nalaze redovi kuća ili grupe zgrada.

UMT

unutrašnja mrtva tačka, je najbliža tačka položaja klipa od ose koljenastog vratila.

V

vozač

lice koje na putu upravlja vozilom.

vozačka dozvola

javna isprava koju je izdao nadležni državni organ i kojom se dokazuje pravo upravljanja određene kategorije ili potkategorije.

vozilo

svako prevozno sredstvo namijenjeno za kretanje po putu, osim pokretnih stolica bez motora za nemoćna lica i dječjih prevoznih sredstava.

Z

zaprežno vozilo

vozilo koje vuče upregnuta životinja.

zaustavljanje vozila

svaki prekid kretanja vozila na putu u trajanju do pet minuta, osim prekida koji se pravi da bi se postupilo po znaku ili pravilu kojim se reguliše saobraćaj.

zemljani put

put bez izgrađenog kolovoza i kolovoznog zastora, pa i kad na priključku na javni put ima izgrađen kolovoz.

zona smirenog saobraćaja

područje u naselju, obilježeno propisanim saobraćajnim znakom, u kojem vozila ne smiju da se kreću brzinom većom od brzine hoda pješaka zbog dozvoljenog kretanja pješaka i dječje igre.

A

autobus

motorno vozilo namijenjeno za prevoz lica koje, osim sjedišta za vozača, ima više od osam sjedišta.


Stranica:  1  2  3  4  5  6  7  8  9  10  ...  12  (Sledeći)
SVE